Không bồi thường cho bị hại có làm tăng trách nhiệm hình sự là vấn đề liên quan đến trách nhiệm bồi thường trong vụ án hình sự. Theo đó, bồi thường thiệt hại trong vụ án hình sự nhằm buộc bên có hành vi gây thiệt hại phải khắc phục hậu quả bằng cách đền bù các tổn thất về vật chất và tổn thất về tinh thần cho bên bị thiệt hại. Vậy để làm rõ vấn đề trên bài viết sẽ giải đáp trong bài viết sau đây.
Không bồi thường cho bị hại làm tăng trách nhiệm hình sự
Trách nhiệm hình sự là gì?
Trách nhiệm hình sự là một dạng trách nhiệm pháp lý, là hậu quả pháp lý bất lợi mà người phạm tội phải gánh chịu trước Nhà nước do việc người đó thực hiện tội phạm và là kết quả của việc áp dụng các quy phạm pháp luật hình sự, được thể hiện ở bản án kết tội của Tòa án có hiệu lực pháp luật, hình phạt và một số biện pháp cưỡng chế hình sự khác do luật hình sự quy định.
Các tình tiết tăng nặng và giảm nhẹ trách nhiệm hình sự
Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
Tình tiết tăng nặng liên quan đến nạn nhân là người khuyết tật
Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự là các tình tiết làm tăng mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, là căn cứ để tăng nặng trách nhiệm hình sự của người phạm tội so với các trường hợp phạm tội tương tự khác nhưng không có tình tiết tăng nặng. Căn cứ Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 quy định về các tình tiết làm tăng nặng trách nhiệm hình sự như sau:
- Phạm tội có tổ chức;
- Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp;
- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội;
- Phạm tội có tính chất côn đồ;
- Phạm tội vì động cơ đê hèn;
- Cố tình thực hiện tội phạm đến cùng;
- Phạm tội 02 lần trở lên;
- Tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm;
- Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ có thai, người đủ 70 tuổi trở lên;
- Phạm tội đối với người ở trong tình trạng không thể tự vệ được, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, người bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác;
- Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội;
- Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, tàn ác để phạm tội;
- Dùng thủ đoạn, phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người để phạm tội;
- Xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội;
- Có hành động xảo quyệt hoặc hung hãn nhằm trốn tránh hoặc che giấu tội phạm.
Ngoài ra, Điều luật này cũng nêu rõ các tình tiết đã được Bộ luật này quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt thì không được coi là tình tiết tăng nặng.
Các tình tiết giảm nhẹ
Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự
Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là tình tiết làm cho mức độ nguy hiểm của trường hợp phạm tội cụ thể giảm đi, là một trong những căn cứ quan trọng để Tòa án quyết định hình phạt cụ thể đối với người phạm tội. Điều 51 trong Bộ luật hình sự 2015 các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định như sau:
- Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
- Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;
- Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;
- Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra;
- Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn;
- Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;
- Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức;
- Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;
- Phạm tội do lạc hậu;
- Người phạm tội là phụ nữ có thai;
- Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên;
- Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;
- Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;
- Người phạm tội tự thú;
- Người phạm tội thành khẩn khai báo hoặc ăn năn hối cải;
- Người phạm tội tích cực giúp đỡ các cơ quan có trách nhiệm phát hiện hoặc điều tra tội phạm;
- Người phạm tội đã lập công chuộc tội;
- Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;
- Người phạm tội là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ, người có công với cách mạng.
Bên cạnh đó, theo hướng dẫn tại Công văn số 212/TANDTC-PC ngày 13/9/2019 của TANDTC quy định những trường hợp cụ thể được áp dụng khoản 2 Điều 51 BLHS cũng có quy định thêm khi quyết định hình phạt, Tòa án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án. Tương tự với tình tiết tăng nặng, các tình tiết giảm nhẹ đã được Bộ luật hình sự quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung thì không được coi là tình tiết giảm nhẹ trong khi quyết định hình phạt.
Không bồi thường có làm tăng nặng trách nhiệm hình sự?
Bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự
Khoản 1, Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 đã liệt kê những tình tiết làm tăng nặng trách nhiệm hình sự nhưng trong đó không có quy định nào nêu rằng việc không bồi thường sẽ làm tăng nặng trách nhiệm hình sự. Vì vậy, việc không bồi thường cho người bị hại không được xác định là tình tiết làm tăng nặng trách nhiệm hình sự.
Tuy nhiên, trường hợp phạm tội mà tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả thì được xem là một tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo Điểm b, Khoản, Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015.
Luật sư tư vấn các vấn đề về trách nhiệm hình sự
Trong trường hợp cần luật sư hình sự tư vấn về trách nhiệm hình sự, quý bạn đọc có thể tin tưởng lựa chọn Hỏi Luật Sư của chúng tôi. Trong một vụ án hình sự, luật sư có thể giúp bạn:
- Bào chữa bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp tối ưu nhất của bị can khi bị khởi tố hình sự
- Tư vấn những việc cần làm sau khi bị khởi tố bị can.
- Hỗ trợ bị can giảm nhẹ tội dựa trên những tình tiết của sự việc
- Tư vấn cho khách hàng và soạn thảo các văn bản trong quá trình tiếp nhận vụ án.
- Tư vấn các miễn, giảm trách nhiệm hình sự.
- Tư vấn các trường hợp tăng nặng, giảm nhẹ hình phạt.
Tham khảo thêm về: Dịch vụ luật sư bào chữa giảm nhẹ trách nhiệm hình sự
Như vậy, pháp luật chưa có quy định về việc không bồi thường cho người bị hại sẽ làm tăng nặng trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, nếu có thái độ thiện chí, tự nguyện sửa chữa, khắc phục hậu quả thì có thể là cơ sở để được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Nếu quý khách hàng còn có câu hỏi nào liên quan đến vấn đề này xin liên hệ HOTLINE: 0937.552.925 để được hỗ trợ tốt nhất. Trân trọng cảm ơn!
Mục lục
